Een van de grote problemen ten aanzien van zogenaamde natuurwijnen/vins naturels/natural wines is dat er geen duidelijke definitie van is. Of moeten we zeggen was? Want met de introductie van het logo Vin Méthode Nature komt daar voor Franse wijnen verandering in. Vin naturel, ook al mag die wettelijk nog steeds niet letterlijk zo heten, krijgt daarmee officiële erkenning.

Begin maart hebben het Institut national de l’origine et de la qualité (INAO) en de Direction générale de la Concurrence, de la Consommation et de la Répression des fraudes (DGCCRF), zeg maar het Franse equivalent van onze Voedsel- en Warenautoriteit, officieel een handvest goedgekeurd waarin natuurwijnen worden gedefinieerd en waarbij een logo wordt geïntroduceerd. Wijnen die aan de voorwaarden voldoen, zullen Vin Méthode Nature mogen heten. Het gebruik van de term vin nature/naturel in de commercie is verboden volgens bestaande Europese wetgeving en de DGCCRF kon producenten die de term toch op hun flessen gebruikten, stevig beboeten. En dus kwamen de initiatiefnemers, verenigd in het Syndicat de défense du vin nature en onder leiding van Jacques Carroget (Domaine la Paonnerie, Loire) met een andere benaming, Vin Méthode Nature. Dit is nu geregistreerd als private label.

Simpel gezegd is een wijn die dit logo mag dragen een biologische wijn waaraan geen of heel weinig sulfiet is toegevoegd. Het charter bestaat uit twaalf beginselen:

1. de druiven komen uit biologisch bewerkte wijngaarden, reeds gecertificeerd of in minimaal 2e jaar van conversie. Alle beschermde herkomsten zijn mogelijk: AOC, IGP en Vin de France.
2. de oogst moet handmatig geschieden.
3. de vergisting moet spontaan geschieden; toevoegen van voorgeselecteerde gisten is verboden.
4. er mag verder niets aan zijn toegevoegd (suiker, wijnsteenzuur, tannine, noem maar op)
5. men mag de samenstelling van de druiven niet doelbewust veranderen.
6. men mag geen ingrijpende technieken (‘brutales et traumatisantes’) toepassen (dus geen omgekeerde osmose, filtering, flash pasteurisatie, thermovinificatie,…)
7. men mag geen sulfiet toevoegen vóór en tijdens de vergisting. Voor botteling mag sulfiet worden toegevoegd, maar het totale sulfietgehalte in de uiteindelijke wijn mag niet meer dan 30 mg/l bedragen.
8. het charter moet worden uitgedragen, door zowel de producenten als individuele wijnverkopers (consumenten moeten het gemakkelijk kunnen checken).
9. producenten kunnen kiezen uit twee versies van het logo. Een met het bijschrift ‘sans sulfites ajoutés’ (indien men geen sulfiet heeft toegevoegd en de wijn in totaal minder dan 10 mg/l sulfiet bevat) en een met het bijschrift ‘< 30 mg/l de sulfites ajoutés’ (indien men wel wat sulfiet heeft toegevoegd, maar het totaal sulfietgehalte minder dan 30 mg/l bedraagt).
10. producenten moeten voor ieder lot wijn dat ze op de markt brengen een ‘beëdigde verklaring’ afleggen, dat deze aan de voorwaarden voldoet.
11. eventuele wijnen die producenten ook maken, maar niet aan de voorwaarden voldoen (les cuvées non ‘nature’ ou ‘naturelles’ zoals het handvest die noemt), moeten duidelijk herkenbaar zijn (andere etiketten).
12. de ondertekenaars verbinden zich in hun eigen naam en alle gevraagde informatie wordt online geplaatst.

Belangrijke controles als die op de totale sulfietgehaltes van de wijnen, worden gedaan. De producenten moeten een analyse van sulfietgehalten inleveren die wordt gecontroleerd door een COFRAC geaccrediteerd laboratorium. Bovendien moeten ze meeweken met willekeurige controles door het jaar heen. En voor het hele initiatief geldt een proefperiode van drie jaar.

Al met al zijn de voorwaarden behoorlijk uitgebreid en vrij strikt. En in feite zijn het de voorwaarden die diverse verenigingen van producenten van natuurwijnen, zoals l’Association des Vins Naturels, al lang hanteerden. Belangrijk is dat de wijnbouwkant is meegenomen in deze definitie. Dat voorkomt dat producenten een wijn die alleen maar voldoet aan de maximale sulfietgehalten zomaar ‘nature’ kunnen noemen. Dat was een doorn in het oog van meer puristische producenten van natuurwijnen, die –terecht– vinden dat ‘nature’ al in de wijngaarden moeten beginnen. Toch zal het niet voorkomen dat slimme grotere producenten, vooral uit warmere regio’s waar biowijnbouw minder lastig is, zullen meeliften indien het label een succes wordt. Maar ze moeten wel de moeite nemen om biologisch gecertificeerd te worden of te zijn. Dat ook wijngaarden in het tweede jaar van de conversie naar biologische wijnbouw deze vin méthode nature mogen leveren, zou als stimulans of handreiking aan bepaalde producenten kunnen worden gezien…

Ondanks alle aandacht voor de wijnbouwkant van het verhaal –waarin een thema als duurzaamheid niet direct wordt genoemd–, legt de nieuwe benaming de nadruk toch op de manier van wijn maken, onder meer door de keuze van het woord ‘méthode’, vergelijkbaar met iets als méthode traditionnelle. Op zich is dat logisch, want de manier van wijn maken zonder toevoegingen en manipulatie, is van doorslaggevend belang. En historisch heeft daar bij natuurwijn altijd de nadruk op gelegen, zowel in Frankrijk als in Duitsland bijvoorbeeld (de VDP begon als Verein Deutscher Naturweinversteigerer). Tegelijkertijd maken sommigen zich zorgen dat daarmee de kwaliteit van de uiteindelijke wijn ondergeschikt wordt, een kritiek die makers van natuurwijnen vaker te horen krijgen. Het proces zou belangrijker zijn dan het resultaat.

Evenwel zijn de eerste reacties op Vin Méthode Nature overwegend positief. Zo ook die van Tjitske Brouwer MV, die zeer veel weet van de thematiek. ‘Allereerst: er zitten goede mensen achter, met eerlijke motieven. En waar het bij vin nature vooral om gaat is: zeggen wat je doet en doen wat je zegt. En dat legt men op deze manier vast. De transparantie waar de producenten voor tekenen, is heel belangrijk’, zegt Tjitske. Uiteindelijk gaat het uiteraard ook en vooral om de consument. Die moet duidelijkheid hebben en weten wat hij koopt. Want dit label kan de simpele maar belangrijke vraag snel en overtuigend beantwoorden: hoe weet ik zeker dat een wijn niet alleen van biologische geteelde druiven komt, maar ook zonder toevoegingen en manipulatie is gemaakt, en maar heel weinig sulfiet bevat